در این نوشتار، مفاهیم، ریشه های تاریخی و مولفه های تربیت دینی به عنوان تربیتی زمینه ساز برای دست یابی به ایمان و ثمرات آن، و مقایسه این نوع تربیت با آموزه های (سکولار) برای شناخت بهتر چالش ها و آسیب ها بررسی می شود. از آن جا که در جامعه اسلامی ایران، آموزه و تربیت (سکولار) جایگاهی نداشته و ندارد، چندان هم شناخته شده نیست. معرفی تربیت (سکولار) و مقایسه آن با تربیت دینی به ویژه تربیت ساز با محوریت امام- که ریشه ای کهن در تاریخ و فرهنگ کشور ما دارد- مهم ترین هدفی است که در این نوشتار پی گرفته می شود. روش تحقیق در این کار، مطالعه نظری- تطبیقی است که بررسی و نتیجه گیری مطالب، پایه های اصلی آن را تشکیل می دهند. نتایج به دست آمده از تحقیق، بیان گر این حقیقت است که (سکولار)یسم و برخی تبعات آن مانند تربیت (سکولار)، ریشه در فرهنگ مغرب زمین دارند. اساسا تربیت (سکولار) بر آموزش و گسترش علوم تاکید دارد و در برنامه های درسی خود، آموزش تعالیم دینی را نمی گنجاند. برعکس تربیت دینی در کشورهای اسلامی، به ویژه کشور ما ریشه های عمیق دارد و بین آموزش تعالیم دینی و علوم گوناگون مغایرتی نمی بیند. مقایسه بین مولفه ها و دستاوردهای این دو نوع تربیت، مقصد اصلی این نوشتار است.

با توجه به تفاوت در بینش ها و گرایش ها، دو نوع سبک زندگی دینی و غیردینی ((سکولار)) وجود دارد. از موضوعات مهم در این دو گونه سبک زندگی، بدن انسان و نقش آفرینی آن در کمال، سعادت، هویت بخشی و ایجاد آرامش برای فرد است. در جامعه امروزی، بدن یک سرمایه نمادین و سرمایه اجتماعی و دارای جایگاه منزلتی و کارکردی است و اهمیت آن تا جایی است که با دانش ها و موضوعاتی نظیر «جامعه شناسی بدن» و «مدیریت بدن» سعی در مدیریت آن دارند. در سنت ادیان توحیدی نیز بدن دارای جایگاه ویژه کارکردی است. این نوشتار نخست به موضوعات مرتبط با بدن، نظیر چیستی و جایگاه بدن، جامعه شناسی بدن، مدیریت بدن و رابطه بدن با زیبایی پرداخته و در ادامه، چند کارکرد بدن، نظیر کارکرد هویتی، تجاری و نمایشی را در دو نگرش دینی و (سکولار) واکاوی کرده است. حاصل این نوشتار که به روش کتابخانه ای، تطبیقی و تحلیلی صورت پذیرفته، این است که به رغم جایگاه ویژه بدن در هر دو رویکرد، تفاوت بنیادینی در نوع نگاه به بدن، تعریف و کارکرد آن و نیز مبانی، اهداف و انگیزه های توجه به بدن وجود دارد.

علم، به معنای وسیع کلمه، مجموعه ای است منظم از دانسته ها و معارف بشری پیرامون واقعیتهای طبیعی که به دو روش تحصیل می شود. یا از طریق تجربه، تحقیق و مشاهده حقایق طبیعت و یا از راه مطالعه متون و مدارک. شناخت طبیعت، هدف غایی کسب علم است. علم هیچ گاه تعارضی با دین ندارد، چون از سنخ وجود و امری الهی است. باطن دین، نوعی حکمت است و انسان با حکمت الهی مرتبط است. دیدگاه علمی و الهی در نزد حکمای مشرق زمین به هم آمیخته بود و علم هیچ گاه دنیوی و (سکولار) تلقی نمی شد.مفروض اصلی این تحقیق این است که تحقق یافتن اهداف علم دینی، بدون مراجعه به منابع اصیل اسلامی (قرآن-سنت)، ایده آلهای صاحبنظران مسلمان و بدون در نظر داشتن روشها، علایق و حمایتهای مقامات عالی برخی از حکومتهای اسلامی میسر نخواهد شد.برای روشن شدن موضوعات بحث، این پژوهش به طرح چهار پرسش اصلی به شرح ذیل می پردازد:الف) روندهای نظری و عینی توسعه علم (سکولار) و علم دینی که می توانند زمینه ساز فرهنگ و تمدن بشری باشند کدام اند؟ب) چگونه علم در مفهوم اسلامی یا (سکولار)، می تواند پاسخگوی نیازمندیهای اساسی حیات بشری باشد؟ج) عوامل تحول پذیری علم چیست؟د) چگونه علم می تواند تغییر و تحولات یک جامعه خاص را به سمت جامعه بهتر ساماندهی و مدیریت کند؟این مقاله مشتمل بر دو بخش کلی علم دینی و علم (سکولار) می باشد که هر بخش پاسخگوی سوالات مطروحه خواهد بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی الگوی جاری تربیت دینی در برنامه­های درسی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده­ بنیاد انجام گرفت. جامعه­ی آماری شامل کلیه اساتید، دانشجویان و مدیران گروه­های آموزشی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در استان خراسان رضوی بوده که از طریق نمونه گیری هدفمند از نوع ملاک محور انتخاب شدند. داده­ها از طریق مصاحبه­ی نیمه ساختار یافته با بیست و دو نفر از اساتید، دانشجویان و مدیران گروه­های آموزشی بدست آمده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای لینکن و کوبا استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دهنده­ی بیست و پنج مفهوم محوری است که در قالب مدل پارادیمی استروس و کوربین (2008) شامل ناکارآمدی نظام آموزشی در درونی سازی ارزش های دینی به عنوان مقوله‏ی محوری و شرایط علی (ناتوانی دانشگاه در همکاری بین بخشی، ضعف هویت دینی دانشجویان، عدم توجه به نظام آموزشی دانشگاهی دین محور)، عوامل زمینه­ای (عوامل فرهنگی- اجتماعی، عوامل سازمانی، عوامل آموزشی)، شرایط مداخله­­ای تسهیل‏گر(شبکه سازی دانشگاه با نهادهای متولی تربیت دینی، اعتبار منابع درسی، تخصص اساتید)، شرایط مداخله­گر محدودکننده(چالش روشی، چالش های بینشی، چالش های کنشی)، راهبردها (فرهنگ سازی تربیت دینی، اعتقاد درونی همراه با توجه به التزام عملی در تربیت دینی، اعتدال در تقویت و گسترش تربیت دینی، آموزش جامع و همه جانبه، شبکه سازی و تعامل گرایی در تربیت دینی) و پیامد (عدم تحقق جامعه اسلامی و عدم استقرار فرهنگ دینی در دانشگاه و جامعه، بی اعتنایی و عدم پایبندی به ارزش های دینی) سازمان یافت.

علامه جعفری با تکیه بر مفهوم «فرهنگ مشترک بشری» اندیشمندان مختلف در ازمنه و جوامع گوناگون را با یک دید کل نگرانه مورد توجه قرار می دهد و با روش شناسی خاص خود، معرفت دینی را به گونه ای صورت بندی می کند که توجه به آن، ما را به بازنگری و بازاندیشی حوزه های متفاوت اندیشه و الگوهای فکری رایج دعوت می کند. او معرفت دینی را برآیند اقالیم هفت گانه معرفتی (علمی، فلسفی، شهودی، حکمی، اخلاقی، عرفانی، مذهبی) می داند. بر این اساس تقسیم معرفت به دو طیف دینی و (سکولار) کارکرد و مفهوم خود را از دست می دهد. (سکولار) اساسا نه به معنی غیر دینی یا ضد دینی بلکه مفهومی خاص جامعه مسیحی به معنای غیررهبانی است که مسلمانان با درونی کردن این مفهوم، آن را به عنوان بنیان نظری و فکری زیست جهان خود برگزیده اند؛ در حالی که دین اسلام هم تفسیر رهبانی و هم تفسیر روحانیتی از دین را نفی می کند و تفقه و ارتباط بی واسطه با خدا را مدنظر قرار می دهد. لذا می توان به جای دوگانه دینی/ (سکولار) با توجه به مفهوم «عرف» و «فرهنگ مشترک بشری» صورت بندی جدیدی از زیست جهان اسلام ارائه کرد که ریشه در سنت تاریخی و تعابیر فرهنگی و دینی مسلمانان داشته باشد.